Van verandering naar dynamiek. Uitdaging 2

Maak het onbespreekbare bespreekbaar!
 
Deep democracy is er opgericht dat ‘dat gezegd moet worden, gezegd kan worden.’ Vaak worden voorstellen in vergaderruimtes weggehoond, lacherig over gedaan of zelfs afgewezen, zonder dat er écht wordt geluisterd naar de overtuiging die er achter zit.
 
Verhaal van de koning.
Er was eens een koning. Deze koning hield ongelooflijk veel van patatjes, chips, rösti en aardappelkroketjes. Op een dag kwam hij tot het briljante idee om iedereen te verplichten alleen nog maar aardappelen te verbouwen. Hij vertrok naar de centrale markt en verkondigde luid en duidelijk dat vanaf nu iedereen alleen nog maar aardappelen mocht verbouwen. Hij knikte vriendelijk, stapte op zijn paard en vertrok. Het volk bleef verbaasd achter, een enkeling was enthousiast, want die was zelf ook aardappelliefhebber. Een ander had een ondernemersgeest en begon een mayonaisehandel. Maar nog veel meer mensen verbouwden achter hun rij aardappelplantjes andere groenten, deden lacherig over de opdracht, kwamen in opstand of deden helemaal niets
(Thema magazine 2015-15).
 
Onderstroom.
Wanneer andere invalshoeken van bijvoorbeeld de dwarsdenkers, friskijkers en verkenners niet serieus worden genomen of zelfs worden genegeerd, gaan ze een eigen leven leiden. Ze verdwijnen in de onderstroom en leiden al snel tot vervelende politieke spelletjes, geruzie en gekonkel waardoor de verandering inefficiënt dreigt te worden. De gesprekken bij de koffieautomaat en tijdens de lunch worden al snel een bron van weerstand en sabotage.
 
Autocratie of democratie?
Soms moeten beslissingen heel snel worden genomen, bijvoorbeeld in een crisissituatie. Dit is achteraf ook prima toe te lichten en als de belangen groot zijn, zal de meerderheid zich ook achter zo’n beslissing scharen. Daar waar wel mogelijkheden zijn om met elkaar beslissingen worden genomen, en toch wordt gekozen voor een autocratische beslissing, ontstaat weerstand en onbegrip. Gevolg is dat mensen zich niet (meer) serieus genomen voelen.
De keuze voor een democratische besluitvorming is daarentegen ook geen garantie voor succes. Want stel dat 51% voor een bepaald besluit is, dan is nog altijd 49% tegen. En die minderheid kan het proces behoorlijk verstoren of saboteren. Als je kiest voor democratische besluitvorming betekent dat je alle meningen op tafel krijgt en dat iedereen uiteindelijk ja zegt.
 
Polderen?
Is het dan een kwestie van polderen en sluiten van compromissen? Nee, want binnen het poldermodel ontstaat dan een levendige lobby voor ieders standpunt en de vraag is of dat bijdraagt aan de uniforme besluitvorming. Het doel is juist al het onbespreekbare bespreekbaar te maken, waarbij alle gevoelens boven tafel komen en worden meegenomen in de besluitvorming. Ook hier is het communiceren met het HART belangrijk: Herhalen van de boodschap, aandacht voor de gevoelens van iedereen, realistisch en transparant blijven.
 
Een verkoopteam maakt zich zorgen om de resultaten van Jan. Jan heeft al twee jaar het target niet gehaald waardoor het teamresultaat tegenvalt. De meerderheid van het team en de teammanager willen eigenlijk van Jan af maar enkele collega’s vinden dan hij een tweede kans verdient. Tijdens een bijeenkomst, waar naast Jan ook de teammanager bij aanwezig is, worden alle meningen gehoord. Uiteindelijk is iedereen bereid om water bij de wijn te doen en wordt er een compromis gesloten: voor het komende jaar tellen te resultaten van Jan niet mee en twee topverkopers gaan Jan een jaar lang begeleiden naar een beter resultaat. Als de resultaten na een jaar niet zijn verbeterd, neemt Jan alsnog afscheid van het team.
 
In dit voorbeeld is een compromis gesloten dat voor alle partijen aanvaardbaar is en waarvan de gevolgen na een jaar ook voor iedereen duidelijk zijn. Op deze manier zijn er alleen winnaars uit de bus gekomen. Lewis (2008) en Wheatley (2009) hebben een aantal uitgangspunten geformuleerd die de democratische besluitvorming meer diepgang geven:
  • Niemand heeft het monopolie op de waarheid.
  • We gaan in gesprek om onze relatie te verdiepen.
  • We zijn bereid om van elkaar te leren.
  • We vertragen af en toe het tempo van het gesprek.
  • We hebben elkaars hulp nodig om beter te luisteren.
  • Praten en luisteren zijn mensen.
  • Af en toe is het chaotisch.
 
Kanonnen of kampvuur?
Je kunt veranderen door dwang of verleiding, door macht of dialoog, door kanonnen of kampvuur. Welke strategie je ook kiest, jouw keuze heeft jarenlange consequenties. En jammer genoeg is er geen goed, beter, best. Is jouw taak om als interimmanager schoon schip te maken, dan zal je moeten accepteren dat je te maken krijgt met angst, verzet en sabotage. En daarvoor heb je een controleapparaat nodig om de situatie beheersbaar te houden. Kies je voor de dialoog, dan wordt de stem van iedereen gehoord. Dat kost tijd, maar het levert ook weer tijd op! Want in de dialoogversie worden alle invalshoeken belicht, waardoor kwaliteit, betrokkenheid en commitment groeien.
 
Bron:
http://tinyurl.com/q6awprx
Kramer, J. – Deep democracy (2015, Thema)

Download hier het E-book Van verandering naar dynamiek: een reis in 24 etappes.